Filtry odwadniacze w instalacjach chłodniczych – rola, rodzaje, zalecenia na przykładzie filtrów firmy Danfoss
12-2020
Filtry odwadniacze są jednym z ważniejszych elementów instalacji chłodniczych i klimatyzacyjnych. Jak sama nazwa wskazuje służą do ciągłej filtracji czynnika chłodniczego wydłużając czas niezawodnej pracy systemu i zmniejszają ryzyko wystąpienia awarii.
Zadaniem filtrów odwadniaczy jest:
– usuwanie wilgoci z instalacji,
– zapobieganie powstawaniu i usuwanie kwasów z układu,
– zatrzymywanie zanieczyszczeń w postaci cząstek stałych.
Wilgoć w układzie może pojawić się w trakcie montażu układu, podczas jego serwisowania, oraz w przypadku rozszczelnienia instalacji. Natomiast kwas może pochodzić od wody, oleju, czynnika chłodniczego, być skutkiem wystąpienia wysokiej temperatury w układzie, lub wynikiem uszkodzenia (najczęściej spalenia) sprężarki.
Zadaniem filtra odwadniacza jest możliwie najefektywniejsza adsorpcja wody i kwasów pozwalająca zapobiec korozji powierzchni metalowych i uzwojeń sprężarki oraz zapewnienie, że olej i czynnik chłodniczy nie ulegną rozkładowi.
Gama filtrów odwadniaczy firmy Danfoss obejmuje zarówno konstrukcje z rdzeniami hermetycznie zamkniętymi, jak i wymiennymi – w tym:
– filtry hermetyczne DML & DCL – najbardziej znane i niezawodne filtry na rynku
DML – wkład w 100% z sit molekularnych, przeznaczony do instalacji klimatyzacyjnych wymagających dużej wydajności odprowadzania wilgoci dla czynników chłodniczych HFC z olejem poliestrowym lub alkilobenzenowym.
DCL – wkład w 80% z sit molekularnych, a w 20% z aktywowanego tlenku glinu, są przeznaczone do zastosowań wymagających wysokiej wydajności usuwania wilgoci, jak również zdolności adsorpcji kwasów dla czynników HCFC i CFC z olejem mineralnym lub alkilobenzenowym. Idealne dla układów, które pracują przy wysokiej temperaturze skraplania.
Filtry odwadniacze DML i DCL są dostępne w wersji z przyłączami lutowanymi i śrubunkowymi, a także z pierścieniem O-ring i uszczelnieniem czołowym.
– filtry hermetyczne ze zbiornikiem DMC & DCC
Jest to połączenie opisanych powyżej filtrów odwadniaczy DML i DCL ze zbiornikiem cieczy w jednej hermetycznej obudowie. Dedykowane są do stosowania w małych hermetycznych systemach chłodniczych, w których skraplacz nie może pomieścić całkowitej ilości czynnika chłodniczego i wymagane jest zastosowanie dodatkowego zbiornika o niewielkiej pojemności.
– filtry hermetyczne DMB & DCB – filtry dwukierunkowe
Są przeznaczone do stosowania w rurociągach cieczowych, w instalacjach chłodniczych i klimatyzacyjnych, pompach ciepła z odwracanym kierunkiem obiegu. Mają one wbudowane zawory zwrotne, które zapewniają przepływ czynnika ciekłego zawsze od strony zewnętrznej wkładu filtra do środka. W ten sposób wszystkie cząstki zanieczyszczeń są zatrzymywane niezależnie od kierunku przepływu.
DMB są w 100% wyposażone w rdzeń z sitem molekularnym o wysokiej wydajności odwadniania i minimalizują ryzyko tworzenia się kwasów (hydrolizy). Zalecane są do stosowania z czynnikami chłodniczymi HFC i HCFC oraz olejem poliestrowym.
DCB składają się w 80% z sita molekularnego oraz w 20% z aktywowanego tlenku glinu, co czyni je idealnym połączeniem dla systemów, które pracują w wysokich temperaturach skraplania i wymagają wysokiej wydajności odwadniania. Szczególnie polecane są do stosowania z czynnikami chłodniczymi HCFC i olejem mineralnym, a także z czynnikami chłodniczymi HFC i olejem poliestrowym.
– filtry DAS – filtry odkwaszające
DAS mają wkład składający się w 70% z aktywowanego tlenku glinu i w 30% z sit molekularnych. Stosowane są w celu usunięcia z układów chłodniczych i klimatyzacyjnych, kwasów powstałych wskutek spalenia się silnika sprężarki. W ten sposób odwadniacz odkwaszający DAS chroni nową sprężarkę przed przedwczesną awarią. Wyposażone są dwa zawory Schraeder’a do mierzenia spadku ciśnienia na filtrze.
– filtry odwadniacze DCR – filtry z wymiennym wkładem
Filtry odwadniacze DCR dostarczane z wymiennymi rdzeniami do przewodów cieczowych i ssących z czynnikami fluorowcopochodnymi. Dostępne są różne rodzaje rdzeni:
- 48-DC dla urządzeń klimatyzacyjnych z czynnikami HCFC i CFC
- 48-DM dla urządzeń klimatyzacyjnych z czynnikami HFC
- 48 DA do odkwaszania po spaleniu uzwojeń silnika
- 48-F do zatrzymywania zanieczyszczeń stałych
Ponadto gama filtrów odwadniaczy DCR spełnia rygorystyczne wymagania w zakresie wysokiego ciśnienia roboczego przy pracy z R410A i CO2.
– filtry DMSC i DMT – filtry hermetyczne do instalacji CO₂
DMSC dla aplikacji podkrytycznych (MWP 52 bar) i DMT dla aplikacji transkrytycznych (MWP 140 bar / spełnia najsurowsze międzynarodowe normy dotyczące urządzeń ciśnieniowych, w tym EN378-2)
Odwadniacze DMSC i DMT posiadają rdzeń stały składający się w 100% z sita molekularnego, który zapewnia jedną z największych dostępnych wydajności odwadniania. Oprócz sit molekularnych, filtry są wyposażone w poliestrową matę filtracyjną zdolną do filtrowania zanieczyszczeń o wielkości od 25 mikronów przy minimalnym spadku ciśnienia.
Dostępne z przyłączami lutowanymi (miedziowanymi) i śrubunkowymi (standardowymi i NPT).
Zalecenia doborowe
Dobór wielkości filtra powinien opierać się na szacunkowej ilości wilgoci w układzie, ilości czynnika (napełnieniu) oraz odpowiednich tabelach wydajności znajdujących się w kartach katalogowych. Doboru można też dokonać przy pomocy programu Coolselector2.
Zwykle mamy kilka możliwości wyboru – teoretycznie jeżeli początkowa ilość wilgoci w instalacji chłodniczej jest bardzo mała lub planowana jest wymiana filtra można wybrać mniejszy filtr.
Niemniej jednak koszt filtra w porównaniu z innymi komponentami jest na tyle niewielki, że zazwyczaj można zastosować filtr o nieco większej powierzchni wkładu unikając jednocześnie np.: konieczności przewężenia rurociągu.
Zalecenia montażowe i instalacyjne
– odpowiednie osuszenie przed uruchomieniem instalacji
Należy oczyścić i osuszyć układ chłodniczy poprzez wytworzenie próżni, im mniej początkowej wilgoci w układzie – tym mniej wilgoci w czasie pracy układu. Przyjmuje się, że podczas uruchamiania zawartość wilgoci w układzie może wynosić do 100 ppm. Podczas pracy filtr odwadniacz musi zmniejszyć tę wartość do poziomu mieszczącego się w zakresie od 20 do 50 ppm – im mniej wilgoci początkowej – tym szybciej osiągniemy odpowiedni poziom.
Należy zwracać szczególną uwagę na możliwie najmniejsze narażanie filtra na kontakt z powietrzem w trakcie montażu.
Dodatkowo, trzeba pamiętać, że podczas początkowego opróżniania układu/obiegu obniżenie ciśnienia poniżej 500 μm Hg powoduje występowanie ryzyka zamarznięcia wilgoci obecnej w układzie (wilgoć uwięziona w małych przestrzeniach w postaci lodu). Osiągnięte niskie podciśnienie może zostać mylnie zinterpretowane jako układ pozbawiony wilgoci, gdy w rzeczywistości lód jest nadal obecny. To ryzyko staje się poważne w przypadku użycia stosunkowo dużej pompy próżniowej w układzie o małej objętości.
Niska temperatura otoczenia (poniżej 10°C) wokół urządzenia również utrudnia usuwanie wilgoci, dlatego warto podjąć środki zaradcze i np.: podłączyć zasilanie grzałek karteru sprężarki.
Jest to szczególnie istotne w przypadku czynników chłodniczych HFC i oleju poliestrowego.
– wymiana filtra odwadniacza w pracujących instalacjach
Należy wymienić filtr każdorazowo podczas „otwarcia instalacji” tj. prac montażowych, serwisowych czy też kontrolnych, ponieważ nawet przy zachowaniu szczególnej uwagi, nie unikniemy pozostawienia niewielkiej ilości wilgoci w układzie.
Natomiast w pracującej instalacji sygnałem do wymiany filtra może być wskazanie obecności wilgoci na wzierniku i/lub zwiększony spadek ciśnienia na filtrze
– wymiana filtra odwadniacza podczas retrofitu czynnika chłodniczego
Należy wymienić filtr każdorazowo podczas retrofitu czynnika chłodniczego. Dodatkowo zaleca się, aby sprawdzić zakwaszenie oleju przy użyciu zestawu do testowania zakwaszenia. Jeśli wynik testu zakwaszenia jest dodatni należy zastosować filtr odkwaszający DAS lub DCR z wkładem DA
– odpowiednia filtracja po spaleniu sprężarki
Jedną z najczęstszych awarii, jakie zdarzają się w systemach chłodniczych i klimatyzacyjnych jest spalenie uzwojenia silnika sprężarki, potocznie nazywane często „spaleniem sprężarki”, które może być skutkiem różnych zdarzeń: ubytku czynnika chłodniczego, nieprawidłowej instalacji, zbyt małej ilości oleju, problemów z zasilaniem, wad produkcyjnych czy materiałowych, pracą poza dopuszczalną koperta pracy sprężarki, itp.
Absolutną koniecznością jest przepłukanie instalacji i odkwaszenie układu, w którym doszło już do spalenia sprężarki, gdyż to zawsze powoduje wytworzenie się dużej ilości kwasu.
Należy zastosować filtr odkwaszający DAS lub DCR z wkładem DA na linii ssawnej. Zaleca się montaż filtra na okres zwykle 48 – 72 godzin, w którym to okresie układ będzie pracował. Jeśli po tym czasie układ (a właściwie olej w sprężarce) jest w dalszym ciągu zakwaszony co można sprawdzić używając odpowiednich testerów, to należy zamontować nowy filtr odkwaszający na kolejne 72 godziny. Jeśli i po tym czasie nie doszło do odkwaszenia oleju, należy wymienić filtr na kolejne 72 godziny, ale tym razem zaleca się również wymianę oleju. Filtr odkwaszający można usunąć, gdy układ jest już odkwaszony.
W układach wielosprężarkowych, przy spaleniu się jednej sprężarki, należy wymienić olej i zamontować filtry odkwaszające w całej instalacji natychmiast po stwierdzeniu awarii. Niezależnie od filtrów na ssaniu zawsze warto też stosować w trakcie odkwaszania odpowiednie filtry po stronie ciekłego czynnika. Filtry te powinny być wymieniane razem z filtrami na ssaniu. Po zakończeniu odkwaszania na ssaniu nie montujemy już kolejnego filtra odkwaszającego, aby uniknąć zwiększonych oporów przepływu. Można natomiast zastosować w to miejsce filtr mechaniczny. Po stronie cieczowej filtry należy zostawić.
Filtry odwadniacze Danfoss wyposażone w lity rdzeń zapewniają szybszą zdolność odwadniania, doskonałe natężenie przepływu, a także niski spadek ciśnienia, co pozwala zminimalizować koszty konserwacji i eksploatacji. Badania laboratoryjne dowiodły, że filtry odwadniacze ELIMINATOR® firmy Danfoss oferują nawet 20% wyższą zdolność odwadniania niż dostępne na rynku produkty konkurencyjne. Wybierając filtry odwadniacze Danfoss, mamy pewność że otrzymamy w pełni dopracowany produkt, który będzie w stanie sprostać maksymalnym wymaganiom stawianym przez instalacje chłodnicze dzięki czemu zapewnimy długotrwałą i niezawodną ochronę systemu.
Zespół KARIBU-GMM
Źródło: [1] Dokument techniczny: Retrofit i czynniki chłodnicze o wysokim poślizgu temperaturowym Danfoss DKRCC.PE.000.H1.49 [2] https://www.danfoss.com/pl-pl/products/filters-driers-and-strainers/dcs/filter-driers/#tab-overview [3] https://assets.danfoss.com/documents/97049/AD201386421794pl-000501.pdf [4] https://www.chlodnictwoiklimatyzacja.pl/artykuly/211-wydanie-032013/2622-uszkodzenia-sprarek-chodniczych-cz-5.html